نحوه انتخاب و تنظیم بوستر پمپ آتش نشانی برای عملکرد بی وقفه در بحران ها
در هر ساختمان، کارخانه یا برج تجاری، سیستم اطفاء حریق نقشی مهم در حفظ جان و مال انسان ها دارد. قلب تپنده این سیستم، بوستر پمپ آتش نشانی است؛ تجهیزی که با ایجاد فشار کافی در شبکه لوله ها، آب را در سریع ترین زمان ممکن به نازل ها و اسپرینکلر ها می رساند. با این حال، بیشتر خرابی ها یا عملکرد ناقص سیستم های اطفاء حریق در زمان بحران، به خاطرانتخاب اشتباه یا تنظیم نادرست بوستر پمپ رخ می دهد. در شرایط بحرانی مثل آتش سوزی، عملکرد سریع و بی وقفه این دستگاه اهمیت زیادی دارد.
انتخاب درست ظرفیت پمپ، نوع کنترل و تنظیم فشار سیستم می تواند تفاوت میان مهار به موقع حریق و گسترش آن باشد. بوستر پمپ آتش‌نشانی عموماً از جنس استیل ضد زنگ، فولاد، چدن یا نیکل - آلومینیوم برنز ساخته می‌شود و دارای قطعات مکانیکی و الکتریکی می باشد که بیشتر برای افزایش فشار آب و ایجاد جریان قوی استفاده می شود.
آشنایی با عملکرد بوستر پمپ آتش نشانی
بوستر پمپ آتش نشانی چیست؟
بوستر پمپ آتش نشانی مجموعه ای از یک یا چند پمپ، تابلو کنترل، شیرآلات و سیستم های حفاظتی است که با هدف تأمین فشار و دبی مورد نیاز برای شبکه اطفاء حریق طراحی می شود. این بوستر پمپ معمولاً شامل سه نوع اصلی اند:
- پمپ اصلی (Main Pump): وظیفه تأمین جریان اصلی آب در زمان حریق را دارد.
- پمپ جاکی (Jockey Pump): جهت حفظ فشار ثابت در سیستم در شرایط عادی کار می کند تا پمپ اصلی بی دلیل روشن نشود.
- پمپ رزرو یا دیزل پمپ: برای شرایط اضطراری که برق قطع است، استفاده می شود.
ترکیب درست این پمپ ها، به همراه تابلو کنترل اتوماتیک، باعث می شود سیستم حتی در زمان قطع برق یا افت فشار شدید هم بی وقفه کار کند.
اصول انتخاب بوستر پمپ آتش نشانی
تعیین دقیق دبی و هد (Flow & Head)
اولین و مهم ترین گام در انتخاب این دستگاه، محاسبه دقیق دبی (میزان جریان آب بر حسب لیتر بر دقیقه یا m³/h) و هد (ارتفاع پمپاژ بر حسب متر ستون آب) است.
دبی معمولاً بر اساس تعداد نازل ها و نوع سیستم اطفاء (اسپرینکلر، هیدرانت یا مانیتور آتش نشانی) تعیین می شود. هد هم باید بر اساس بیشترین ارتفاع ساختمان + افت فشار در مسیر + فشار نازل خروجی محاسبه شود.
- نکته: در سیستم های بلند مرتبه، حداقل فشار خروجی باید بین ۶ تا ۸ بار باشد تا آب به طبقات بالایی برسد.
انتخاب نوع بوستر پمپ آتش نشانی بر اساس کاربرد
بوستر پمپ های آتش نشانی ممکن است از نوع سانتریفیوژ افقی (End Suction) یا پمپ های عمودی طبقاتی (Vertical Multistage) باشند.
- مدل های افقی برای دبی بالا و فشار متوسط مناسب اند.
- مدل های عمودی برای فضا های محدود و فشار زیاد مناسب هستند.
در پروژه های صنعتی بزرگ، معمولاً از بوستر پمپ دو یا سه پمپه استفاده می شود تا در صورت خرابی یکی از پمپ ها، سایر پمپ ها همچنان سیستم را فعال نگه دارند.
انتخاب الکتروموتور و منبع تغذیه
هر بوستر پمپ باید مجهز به الکتروموتور قدرتمند و قابل اطمینان باشد. برند هایی مثل موتوژن، زیمنس یا جمکو انتخاب های مطمئنی هستند. در سیستم های ضروری، بهتر است پمپ اصلی با برق سه فاز و پمپ رزرو با موتور دیزلی کار کند تا در زمان قطع برق، فشار آب دچار افت نشود.
تابلو کنترل و سیستم فرمان
تابلو برق بوستر پمپ باید امکان اتوماتیک، دستی و اضطراری (Auto/Manual/Emergency) را داشته باشد. سیستم فرمان معمولاً شامل پرشر سوئیچ، کنترل فاز، تایمر تاخیر و آلارم های هشدار دهنده است. انتخاب تابلو هوشمند با PLC می تواند عملکرد سیستم را پایدار تر کند.
استاندارد ها و گواهینامه ها
در انتخاب بوستر پمپ آتش نشانی باید به تطابق آن با استاندارد های جهانی توجه شود، از جمله:
- NFPA 20 (استاندارد انجمن ملی آتش نشانی آمریکا)
- UL Listed / FM Approved (برای اطمینان از ایمنی و کیفیت)
پمپ های بدون این استاندارد ها ممکن است در شرایط واقعی حریق عملکرد مطلوبی نداشته باشند.
نحوه تنظیم بوستر پمپ آتش نشانی برای عملکرد بی وقفه
تنظیم فشار کاری
با استفاده از پرشر سوئیچ ها، باید نقطه روشن شدن و خاموش شدن هر پمپ تنظیم شود.
برای مثال:
- پمپ جاکی: روشن در ۶ بار – خاموش در ۸ بار
- پمپ اصلی: روشن در ۵.۵ بار – خاموش دستی (پس از رفع حریق)
این تنظیم باعث می شود پمپ جاکی در زمان افت فشار جزئی وارد مدار شود و پمپ اصلی فقط در شرایط واقعی حریق فعال شود.
تست عملکرد هفتگی
یکی از مهم ترین مراحل نگهداری، تست هفتگی بوستر پمپ است. در این تست، باید روشن شدن خودکار پمپ، عملکرد پرشر سوئیچ و عدم وجود نشتی بررسی شود. در صورت وجود پمپ دیزل، باید سطح سوخت و شارژ باتری هم کنترل گردد.
تنظیم شیر یک طرفه و ولو ها
تمامی شیرآلات مسیر باید در حالت باز قرار گیرند، اما شیر یک طرفه ها باید به گونه ای نصب شوند که از برگشت آب جلوگیری کنند. حتماً قبل از تست نهایی، مسیر لوله کشی و اتصالات از نظر نشتی یا لرزش بررسی شود.
کنترل لرزش و هم محوری (Alignment)
یکی از دلایل خرابی زود هنگام بوستر پمپ ها، عدم هم محوری پمپ و موتور است. برای جلوگیری از لرزش و صدای اضافی باید از کوپلینگ دقیق و شاسی تراز شده استفاده کرد. در سیستم های چند پمپه، بهتر است هر پمپ جداگانه روی فریم فلزی ضد ارتعاش نصب شود.
بررسی سطح آب منبع تغذیه
در بیشتر ساختمان ها، مخزن ذخیره آب آتش نشانی به صورت زیر زمینی یا هوایی نصب می شود.اگر سطح آب در مخزن کمتر از حد مجاز باشد، عملکرد بوستر پمپ دچار کاویتاسیون شده و پمپ آسیب می بیند. بنابراین استفاده از سنسور سطح آب (Level Sensor) ضروری است.
نکات نگهداری برای کارکرد بی وقفه بوستر پمپ آتش نشانی
- بررسی هفتگی فشار کاری پمپ ها و تنظیم پرشر سوئیچ ها
- کنترل تابلو برق از نظر سلامت فیوز ها و کابل ها
- تست دستی عملکرد پمپ ها هر ۱۵ روز یک بار
- تمیز کردن فیلتر مکش و اطمینان از عدم وجود رسوب
- کنترل لرزش، صدا و دمای موتور پس از هر بار روشن شدن
- ثبت سوابق سرویس در دفتر نگهداری (Log Book) برای پیگیری فنی
خطای رایج در انتخاب و تنظیم بوستر پمپ آتش نشانی
یکی از دلایل اصلی اختلال در سیستم های اطفای حریق، انتخاب نادرست یا تنظیم غیر اصولی بوستر پمپ آتش نشانی است. بیشتر پروژه ها به خاطر بی توجهی به ظرفیت واقعی، فشار مورد نیاز یا نحوه ست کردن کنترلر ها، در زمان بحران عملکرد مطلوبی ندارند. مهم ترین خطا های رایج در جدول زیر مشاهده می کنید:
| خطا | نتیجه محتمل | راه حل پیشنهادی |
| انتخاب پمپ با دبی کم تر از نیاز | افت فشار و عدم تأمین آب کافی در طبقات بالا | محاسبه دقیق هد و دبی پیش از خرید |
| تنظیم اشتباه پرشر سوئیچ | روشن شدن بی مورد پمپ یا عدم روشن شدن در زمان بحران | استفاده از گیج فشار و تست دوره ای |
| نصب نادرست شیر یک طرفه | برگشت آب و خرابی پمپ ها | کنترل جهت جریان در هنگام نصب |
| نبود پمپ رزرو | توقف کامل سیستم در صورت خرابی پمپ اصلی | استفاده از حداقل دو پمپ مستقل |
| عدم تست منظم سیستم | عملکرد ناقص در زمان حریق | برنامه ریزی تست هفتگی و ماهانه |
مزایای انتخاب و تنظیم اصولی بوستر پمپ آتش نشانی
عملکرد پایدار و مطمئن در زمان آتش سوزی
جلوگیری از آسیب تجهیزات و کاهش هزینه تعمیرات
صرفه جویی در مصرف انرژی با تنظیم دقیق فشار
افزایش عمر مفید الکتروموتور و پمپ
اطمینان از تأییدیه سازمان آتش نشانی در پروژه های ساختمانی
انتخاب درست بوستر پمپ آتش نشانی تنها خرید یک تجهیز نیست؛ بلکه یک تصمیم مهم مهندسی است که می تواند تفاوت بین نجات و فاجعه باشد. برای اطمینان از عملکرد بی وقفه در بحران ها، باید تمام مراحل انتخاب، نصب و تنظیم با دقت و بر اساس استاندارد انجام شود. اگر در مرحله انتخاب یا تنظیم نیاز به مشاوره فنی دارید، کارشناسان دلکو صنعت آماده اند تا با بررسی دقیق مشخصات پروژه، بهترین بوستر پمپ آتش نشانی را متناسب با نیاز شما پیشنهاد دهند. دلکو صنعت؛ تأمین کننده تخصصی انواع بوستر پمپ آتش نشانی، الکترو پمپ، تجهیزات اطفاء حریق و مشاوره مهندسی سیستم های ایمنی ساختمان. اگر نیاز به مشاوره رایگان برای انتخاب مدل مناسب دارید، می توانید با کارشناسان دلکو صنعت تماس بگیرید. ما آماده ایم تا بر اساس نیاز واقعی شما، بهترین پیشنهاد را ارائه کنیم.
مقالات مرتبط
