مواد شیمیایی

مواد شیمیایی مجموعه ای از ترکیبات و ترکیبات شیمیایی هستند که از عناصر شیمیایی مختلف تشکیل شده اند. این مواد شامل اتم ها، مولکول ها و یون هایی هستند که از طریق واکنش های شیمیایی با یکدیگر تعامل می کنند و خصوصیات مختلفی را می توانند از جمله رنگ، بو، طعم، حالت جامد، مایع یا گازی داشته باشند. از این مواد در صنایع مختلف از جمله داروسازی، کشاورزی، صنایع پتروشیمی، الکترونیک، مواد غذایی کاربرد دارند و نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره انسان ها دارند.برای مشاوره رایگان، بررسی کاتالوگ و خرید مواد شیمیایی با کارشناسان دلکو صنعت تماس بگیرید.

مواد شیمیایی چیست؟

اگر به اطرافمان نگاه کنیم متوجه می شویم که اجسام موجود در خانه یا محل کار عموما از مواد شیمیایی تشکیل شده است. به طور کلی هر ماده ای که دارای حجم و جرم باشد (جامد، مایع، گاز) یک ماده شیمیایی است. یک ماده شیمیایی می تواند یک عنصر خالص مثل آهن یا نقره باشد یا می تواند یک ترکیب شیمیایی مانند آلیاژهای مختلف فلزی، مواد پلیمری یا سیلیکونی تشکیل شود.

ساده ترین تعریف از یک ماده شیمی این است که یک ترکیب شیمیایی، یک سری ویژگی ثابت دارد و از روش فیزیکی نمی توان به این واکنش شیمیایی دست پیدا کرد و فقط می توان با شکستن پیوند آن به اجزا دیگر تجزیه نمود. مواد شیمیایی می تواند یک ماده ساده، یک ترکیب شیمیایی یا یک آلیاژ باشد.

برای متمایز کردن نام یک ماده شیمیایی و یک مخلوط عموما به آنها پسوند خالص اضافه می کنند. یکی از اصلی ترین و ساده ترین ماده شیمیایی، آب خالص است. آب (h2o) از دو هیدروژن و یک اکسیژن تشکیل شده است و این مقادیر در آب هیچ وقت تغییر نمی کند. لازم به ذکر است که هیچ ماده شیمیایی با خلوص ۱۰۰٪ وجود ندارد و میزان ناخالصی در ماده های مختلف به کاربرد آن بستگی دارد. مواد شیمیایی در ۴ حالت جامد، مایع، گاز و پلاسما در جهان وجود دارند که می توان با واکنش شیمیایی در فشار و دماهای گوناگون در فاز آنها تغییر ایجاد کرد. به عبارتی دیگر هر ماده ای که بتواند فضایی را اشغال کند و دارای حجم و جرم، بو و مزه باشد یک ماده شیمیایی است.

شیمی چیست؟

شیمی به معنی دانش برسی عناصر و ترکیبات می باشد. ترکیبات شیمیایی ساخته شده از اتم، مولوکول و یون است و دانش شیمی بر روی عملکرد، رفتار و تاثیرگذاری مواد مختلف بر همدیگر تمرکز دارد.

دسته بندی مواد شیمیایی

مواد شیمیایی را می‌ توان بر اساس خواص فیزیکی، ساختار مولکولی، خطرات ایمنی و کاربردهای صنعتی دسته‌ بندی کرد. یکی از رایج‌ ترین دسته‌بندی‌ ها، تفکیک آن‌ ها به دو گروه آلی و معدنی است. مواد آلی شامل ترکیباتی با پایه کربن مانند الکل‌ ها، اسیدهای آلی و حلال‌ ها هستند، در حالی که مواد معدنی شامل نمک‌ ها، اسیدهای معدنی و فلزات می‌ شوند. از نظر حالت فیزیکی نیز می‌ توان آن‌ ها را به جامد، مایع و گاز تقسیم کرد. در حوزه ایمنی، مواد شیمیایی به دسته‌ های قابل اشتعال، خورنده، سمی، اکسیدکننده و زیست‌ تخریب‌ پذیر تقسیم می‌ شوند. شناخت دقیق این دسته‌ بندی‌ ها به کاهش خطرات، مدیریت صحیح انبارداری و حمل‌ و نقل و رعایت الزامات ایمنی در محیط‌ های صنعتی کمک می‌ کند. استفاده از برگه‌ های اطلاعات ایمنی (MSDS) نیز نقش کلیدی در طبقه‌ بندی و استفاده ایمن از این مواد ایفا می‌ کند. در ادامه، دسته بندی مهمی از این محصولات را بررسی می کنیم:

مواد آلی و مواد معدنی

مواد شیمیایی به‌ طور کلی به دو دسته اصلی مواد آلی و مواد معدنی تقسیم می‌ شوند. مواد آلی ترکیباتی هستند که عمدتاً از کربن و هیدروژن ساخته شده‌ اند و معمولاً در موجودات زنده یافت می‌ شوند، مانند الکل‌ ها، اسیدهای چرب و هیدروکربن‌ ها. در مقابل، مواد معدنی شامل ترکیباتی‌ اند که فاقد ساختار آلی هستند، مانند نمک‌ ها، فلزات، اسیدهای معدنی و اکسیدها. مواد آلی معمولاً قابل اشتعال و فرارترند، در حالی که مواد معدنی پایداری بیشتری دارند. این تقسیم‌ بندی در صنایع مختلف از جمله داروسازی، کشاورزی و شیمی صنعتی کاربرد گسترده‌ ای دارد. در ادامه به این دو دسته بندی، بیشتر می پردازیم:

مواد آلی ترکیبی

مواد آلی ترکیبی به ترکیباتی اطلاق می‌ شود که پایه‌ ی کربنی دارند و در ساختار آن‌ ها عناصر دیگری مانند هیدروژن، نیتروژن یا اکسیژن نیز وجود دارد. این مواد به دو دسته مهم تقسیم می‌ شوند: پلیمرها و مواد آلی نیمه‌ رسانا. پلیمرها مانند پلی‌ اتیلن و پلی‌ وینیل کلراید (PVC)، زنجیره‌ های بلندی از واحدهای تکرارشونده‌ اند که در صنایع پلاستیک، بسته‌بندی و نساجی کاربرد دارند. مواد آلی نیمه‌رسانا نیز در ساخت قطعات الکترونیکی مانند نمایشگرهای OLED و سلول‌ های خورشیدی آلی به کار می‌ روند. این ترکیبات سبک، منعطف و قابل‌ تنظیم‌ اند و در فناوری‌ های نوین جایگاه ویژه‌ ای دارند.

مواد فرار و مواد غیرفرار

مواد فرار به موادی گفته می‌ شود که در دمای محیط به‌ راحتی تبخیر می‌ شوند، مانند استون، الکل و بنزن. این مواد معمولاً بوی تندی دارند و به دلیل فشار بخار بالا، در محیط پراکنده می‌ شوند. در مقابل، مواد غیرفرار دارای فشار بخار پایین هستند و در شرایط معمول به‌ سختی تبخیر می‌ شوند، مانند آب، روغن‌ های سنگین و نمک‌ ها. شناخت تفاوت بین مواد فرار و غیرفرار در ایمنی صنعتی، انبارداری و تهویه اهمیت دارد. مواد فرار معمولاً قابل اشتعال‌ اند و باید در ظروف دربسته نگهداری شوند تا از انتشار بخارات خطرناک در محیط جلوگیری شود. این مواد به دو دسته تقسیم شده است که به شرح زیر می باشند:

مواد خام و مواد پالایش شده

مواد خام، موادی هستند که مستقیماً از طبیعت استخراج می‌ شوند و هنوز فرآیند صنعتی خاصی روی آن‌ ها انجام نشده است؛ مانند نفت خام، سنگ آهن، چوب یا پنبه. این مواد پایه تولید بسیاری از محصولات صنعتی و مصرفی هستند. در مقابل، مواد پالایش شده حاصل فرآوری مواد خام‌ اند و ویژگی‌ های فیزیکی یا شیمیایی آن‌ ها بهبود یافته است. به‌عنوان مثال، بنزین از پالایش نفت خام و فولاد از پالایش سنگ آهن به دست می‌ آید. تفاوت این دو دسته، نقش مهمی در زنجیره تأمین، ارزش‌ افزوده محصولات و انتخاب روش‌ های تولید صنعتی دارد. شامل مواد زیر می باشد:

این فقط چند دسته از دسته بندی های مواد شیمیایی هستند و ترکیبات شیمیایی بسیار گسترده و متنوعی وجود دارند که می توانند به عنوان مباحث جداگانه مورد بررسی قرار گیرند. برای کسب اطلاعات و آشنایی بیشتر با انواع محصولات، می توانید به صفحه مقالات مرتبط مراجعه کنید.

مواد شیمیایی آلی

به طور کلی به ترکیبات شیمیایی کربن دار مواد شیمیایی آلی می گویند. در گذشته مواد شیمی آلی از بدن موجودات زنده به دست می آمد و مورد استفاده مردم قرار می گرفت، مثل روغن برای سوخت از چربی حیوانات. با پیشرفت علم این مواد در آزمایشگاه های مواد شیمیایی تولید می شوند. ساختار اصلی مواد آلی کربن می باشد. اولین بار وهلر شیمیدان آلمانی توانست در آزمایشگاه یک ماده شیمیایی به نام اوره تولید کند. و با گذشت زمان دانشمندان توانستند ترکیبات شیمیایی آلی بیشتری از کربن به دست بیاورند.

انواع مواد شیمیایی آلی

• انواع پارافین
• انواع روغن
• انواع هیدروکربن
• انواع الفین
• انواع استیلن
• انواع الکل
• انواع استر
• انواع اتر
•  انواع آلدهید
• انواع کتون
• انواع آمین
• انواع آمید
• انواع ترکیبات آرماتیکی
• اسید آلی و ترپن ها

مواد شیمیایی معدنی

همانطور که گفتیم فقط ترکیبات شیمیایی کربن دار مواد آلی هستند ولی مواد معدنی شامل تمام عناصر کشف شده می باشند.اصلی ترین ویژگی مواد شیمیایی معدنی جامد بودن و ساختار کریستالی آنهاست. یکی از مواد معدنی که از کربن تشکیل شده است، الماس می باشد. به طور معمول ترکیبات شیمیایی معدنی در همه جا پیدا می شود به شرطی که به شکل طبیعی یافت شود و ساخت دست نباشد.

کاربرد مواد شیمیایی

مواد شیمیایی در زندگی روزمره و صنایع مختلف نقش حیاتی دارند. در صنعت، آن‌ ها برای تولید محصولات پتروشیمی، رنگ‌ ها، پلاستیک‌ ها، کودهای شیمیایی و داروها به کار می‌ روند. در تصفیه آب و فاضلاب، مواد ضدعفونی‌ کننده مانند کلر و آب ژاول کاربرد دارند. در بخش کشاورزی، مواد شیمیایی به‌ صورت آفت‌ کش و کود استفاده می‌ شوند. همچنین در صنایع غذایی، افزودنی‌ های شیمیایی برای نگهداری یا بهبود طعم به کار می‌ روند. در حوزه بهداشت و سلامت نیز مواد شیمیایی در تهیه شوینده‌ ها، ضدعفونی‌ کننده‌ ها و محصولات آرایشی و دارویی نقشی کلیدی ایفا می‌ کنند. برخی از کاربردهای اصلی آنها عبارتند از:

کاربرد مواد شیمیایی آزمایشگاهی

مواد شیمیایی آزمایشگاهی یک گرید از محصولات شیمیایی هستند که درجه خلوص آنها بسیار بالا تر از گرید های صنعتی و بهداشتی بوده، به این جهت که در محیط آزمایشگاه نتیجه گیری ها و گزارشات می بایست دقیق تر به دست آیند. محققان بسیاری روزانه در آزمایشگاه ها در حال تحقیق و پژوهش هستند تا راهی برای مواجهه با مسائل و مشکلات بشریت بیایند. این تحقیقات نیازمند بهترین و خالص ترین گرید از ترکیبات شیمیایی می باشد.

کاربرد مواد شیمیایی در صنایع غذایی

در گذشته مردم برای تهیه و نگهداری مواد غذایی مورد استفاده خود از روش های مختلفی استفاده می کردند مثل شکار روزانه و استفاده از نمک برای نگهداری بلند مدت، دوشیدن روزانه شیر و تبدیل آن به محصولات لبنی دیگر مثل ماست یا پنیر و روش های گوناگونی که امروزه با شرایط زندگی جدید، مردم قادر به انجام چنین کارهایی نیستند.به همین جهت صنايع تولید مواد غذایی برای تهیه، تولید و عرضه مواد غذایی و ارائه این محصولات به مردم وارد عمل شدند. همانطور که می دانیم امروزه استفاده مواد شیمیایی در مواد غذایی تولیدی شرکت های لبنی، پروتئینی و غیره یک رکن اصلی و بسیار مهم می باشد.دلیل استفاده از این مواد، نگهداری در زمان های طولانی و جلوگیری از فساد و آلودگی مواد غذایی می باشد. مواد شیمیایی زیادی وجود دارد که دارای گرید های غذایی و صنعتی می باشند. به عنوان مثال اسید فسفریک، هم دارای گرید صنعتی و هم گرید خوراکی است. اسید فسفریک خوراکی بیشترین استفاده را در صنعت نوشابه سازی دارد. در مواردی دیگر می توان به اسید سیتریک، بی کربنات سدیم یا جوش شیرین، اسید فرمیک و متا بی سولفیت سدیم نیز اشاره کرد. موضوع مهمی که در این گرید حائز اهميت است میزان فلزات سنگین موجود در ترکیبات ماده شیمیایی مورد نظر می باشد. این مقادیر در برگه مشخصات فنی محصول قابل ارائه است.
 

کاربرد مواد شیمیایی در صنایع دارویی و بهداشتی

استفاده از مواد شیمیایی در صنايع دارویی به دلیل استفاده برای بهبود بیماری ها بسیار حساسيت بالایی دارد این مواد هم باید دارای گرید دارویی و هم خوراکی باشند. خرید و استفاده محصولات دارویی یا بهداشتی غیر معتبر می تواند صدمات جانی به وجود آورد.بارها مشاهده شده که در ادکلن های ارزان قیمت به دلیل کاهش هزینه ها، از حلال های خطرناک مانند متانول که بسیار سمی بوده استفاده می کنند. متانول درصورت برخورد با پوست به راحتی باعث ایجاد مسمومیت های جدی یا مرگ در بیمار می شود.

از پرکاربردترین محصولات شیمیایی دارویی میتوان به بازها، اسیدها، اترها، هالیدها، نمک های معدنی و حلال های آلی اشاره نمود.
 

کاربرد مواد شیمیایی در صنایع چرم سازی

در صنعت چرم سازی از پوست حیوانات استفاده می شود، پوست حیوانات در حالت طبیعی به راحتی فاسد می شود و به همین جهت از چند نوع مواد شیمیایی استفاده می کنند تا چرم با کیفیت تری به دست آید. موادی که می توان برای صنعت چرم سازی استفاده کرد، عبارتند از:

• سولفید سدیم
• متیل آمین
• سولفیدات سدیم
• آهک هیدراته
• نمک آمونیوم
• کرومات سرب
• اکسید روی

کاربرد مواد شیمیایی در صنعت چاپ

در این صنعت نیز از مواد شیمیایی مختلفی مانند زایلین و تولوئن در ساخت مرکب و همچنین از الکل ها جهت استفاده به عنوان حلال برای ساخت جوهر استفاده می شود.

کاربرد مواد شیمیایی در شوینده

همانطور که می دانید مواد شوینده به طور کلی از ترکیبات شیمیایی تولید می شوند و یکی از پرکاربرد ترین محصولاتی هستند که در روز به صورت متوالی از آنها استفاده می کنیم. صابون، شامپو، مایع ظرفشوئی، مایع دست شویی، پودر لباس شویی، جرم گیر، محصولات آرایشی بهداشتی و بسیاری از محصولات دیگر برای تولید این شوینده ها مواد شیمیایی بسیار زیادی کار گرفته می شود. به عنوان مثال تولید شامپو ها از اسید سولفونیک، گلیسیرین، سدیم لوریل اتر سولفات و غیره استفاده می شود.

کاربرد مواد شیمیایی در صنایع پلیمری

مواد شیمیایی نقش اساسی در تولید و بهبود خواص پلیمرها دارند. در صنایع پلیمری، از این مواد برای کنترل ویژگی‌های مکانیکی، حرارتی و شیمیایی پلیمرها استفاده می‌شود. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این مواد، کاتالیزورها و آغازگرها هستند که در فرآیند پلیمریزاسیون برای تشکیل پلیمرهای جدید مورد استفاده قرار می‌گیرند.افزودنی‌های شیمیایی مانند پلاستیک‌کننده‌ها سبب افزایش انعطاف‌پذیری پلیمرها می‌شوند، درحالی‌که پرکننده‌ها استحکام مکانیکی و پایداری آن‌ها را تقویت می‌کنند. همچنین، مواد آنتی‌اکسیدان و پایدارکننده‌ها باعث افزایش مقاومت پلیمرها در برابر تخریب ناشی از حرارت، نور و اکسیداسیون می‌شوند.در صنعت بسته‌بندی، از مواد ضد الکتریسیته ساکن برای کاهش چسبندگی گردوغبار استفاده می‌شود. در تولید لاستیک و الاستومرها، موادی مانند سخت‌کننده‌ها و ضد اشعه UV به دوام و مقاومت محصولات کمک می‌کنند. همچنین، در تولید چسب‌ها، پوشش‌ها و کامپوزیت‌های پیشرفته، مواد شیمیایی خاصی برای بهبود چسبندگی و مقاومت در برابر سایش به کار می‌روند.به‌طور کلی، ترکیبات شیمیایی با بهینه‌سازی خواص پلیمرها، کاربرد آن‌ها را در صنایع مختلف گسترش داده و باعث تولید محصولات مقاوم‌تر، سبک‌تر و کارآمدتر می‌شوند.

نکات ایمنی و نگهداری مواد شیمیایی

همان طور که از نام مواد شیمیایی پیداست اکثر این مواد برای سلامت بدن مضر و خطرناک می باشند و می تواند آسیب های جدی آنی یا در بلند مدت در بدن انسان ایجاد کند.بعضی مواد می تواند باعث خورندگی و آسیب به پوست و تحریک دستگاه تنفسی شود. یا در مواردی این مواد می توانند اشتعال زا باشند. بدیهی است که قبل از استفاده از هر موادی لازم است که نکات ایمنی و msds محصول مورد نظر را با دقت مطالعه کرد.

به طور کلی ضروریست هنگام کار با محصولات شیمیایی از روپوش، دستکش، ماسک و عینک مناسب استفاده کرد. نگهداری این مواد باید در انبار های مسقف و با تهویه مناسب و سالم به دور از نور خورشید و در جای خشک و خنک انجام شود. برای قرار گیری در انبار از پالت های مخصوص مواد شیمیایی استفاده می شود و به هیچ وجه نباید بشکه یا کیسه حامل مواد شيميايي را مستقیم بر روی زمین در انبار نگهداری کرد.

msds چیست؟

Materials safety data sheet که به اختصار msds نامیده می شود یک برگه شامل اطلاعات و نکات ایمنی مواد شیمیایی مورد نظر می باشد. در این سند اطلاعاتی مبنی بر شیوه مصرف، انبارداری، میزان سمیت و چگونگی مواجهه با افراد آسیب دیده توضیح داده است.

به طور خلاصه msds شامل موارد زیر می باشد:

• شیوه استفاده درست از ماده شیمیایی
• شرایط نگهداری و انبار
• نحوه صحیح جابه جایی محصولات شیمیایی
• چگونگی کنترل شرایط محیط و امدادرسانی به شخص آسیب دیده

خرید مواد شیمیایی

چگونگی خرید مواد شیمیایی بسیار امر مهمی است. مواد مختلف عموما ظاهری شبیه به هم دارند و در بیشتر مواقع از روی ظاهر میزان خلوص و کیفیت ماده را نمی توان تشخیص داد. به همین منظور به شما عزیزان پیشنهاد می شود برای خرید ترکیبات شیمیایی حتما به مراکز معتبر مراجعه کرده و از فروشنده شناسه محصول و برگه آنالیز مرتبط آن را درخواست کنید. شرکت دلکو صنعت مفتخر است که با یک دهه فعالیت مدیران و کارشناسان خود در زمینه تامین، فروش و خدمات پس از فروش مواد شیمیایی و تجهیزات صنعتی و دارا بودن دانش فنی و اخذ تجارب مختلف به یکی از بزرگترین شرکت ها در این زمینه تبدیل شده است.

شرکت دلکو صنعت از اینکه مورد اعتماد مشاوران،کارخانجات و مدیران صنایع و مدیران پروژه های شیمیایی و عمرانی واقع شده است به خود می بالد. چشم انداز شرکت دلکو صنعت، تامین محصولات شیمیایی، تجهیزات صنعتی و خدمات پس از فروش و همچنین مشاوره و کیفیت مهندسی عالی به صاحبان صنایع و مدیران صنعت و مشتریان گرامی می باشد.همچنین این شرکت در نظر دارد با ارائه بهترین و با کیفیت ترین برندهای مواد شیمیایی از برترین کشورهای اروپایی و آسیایی جهت پیشبرد اهداف صنعت و افزایش تولیدات کارخانجات صنعتی گام برداشته و نقش موثری در پیشرفت و اعتلای صنعت کشور ایفا نماید.

دلکوصنعت یکی از بزرگترین تامین کننده و واردکنندگان محصولات شیمیایی در کشور می باشد. برای اطلاع از قیمت مواد شیمیایی و مشاوره رایگان با کارشناسان دلکو صنعت تماس بگیرید.